Po raz pierwszy jednostkę administracyjną o nazwie „województwo nowogródzkie" utworzono na terenach Wielkiego księstwa Litewskiego w 1501 r. Od nowego podziału administracyjnego w 1566 składało się z trzech powiatów: wołkowyskiego, słonimskiego i nowogródzkiego. W trakcie trzeciego rozbioru zostało wchłonięte przez Rosję i ulegało ciągłym przemianom administracyjnym. W 1843 dokonano ostatecznego podziału między gubernie: wileńską, grodzieńską i mińską. Podział ten dotrwał do 1919, kiedy to tereny Kresów Wschodnich zostały odzyskane przez II Rzeczpospolitą.
Podział administracyjny województwa nowogródzkiego II Rzeczypospolitej
4 lutego 1921 sejm uchwalił ustawę o unormowaniu stanu prawno-politycznego na ziemiach przyłączonych do Rzeczypospolitej przez Traktat Ryski. Ustawa ta powoływała do życia nowe jednostki administracyjne na Ziemiach Wschodnich — województwa: nowogródzkie, poleskie i wołyńskie. Utworzone w ten sposób województwo nowogródzkie składało się z 11 powiatów. Jednak już w lipcu 1922 cztery północne powiaty: brasławski, duniłowicki (późniejszy postawski), dziśnieński i wileński, zostały przyłączone do nowo tworzonego województwa wileńskiego. Później granice województwa ulegały już niewielkim zmianom, najważniejszą z nich było wydzielenie w 1929 z powiatu lidzkiego nowego powiatu szczuczyńskiego.
Według ostatniego przed II wojną podziału administracyjnego z l kwietnia 1932, województwo nowogródzkie dzieliło się na osiem powiatów: nowogródzki, lidzki, szczuczyński, słonimski, baranowicki, nieświeski, stołpecki, wołożyński i zajmowało obszar 22 966,2 km2 (co stanowiło ok. 6% ogólnej powierzchni II Rzeczpospolitej). Posiadało 87 gmin wiejskich. Na długości 170 km graniczyło od wschodu z ZSRR, od zachodu z województwem białostockim, od północy z wileńskim, a od południa z poleskim.
Miejscowości i ludność
Województwo nowogródzkie było jedynym w II Rzeczypospolitej, które nie posiadało żadnego miasta wydzielonego z powiatu, co świadczy o braku na tym terenie znaczniejszych ośrodków miejskich. Bardzo słabe zurbanizowanie tego województwa potwierdza istnienie tylko 10 miast niewydzielonych. Z większych miast należy wymienić: Lidę, Słonim, Nowogródek, Nieśwież, Kleck, Baranowicze, Lachowicze, Stolpce, Wołożyn.
Miasteczek było w województwie nowogródzkim siedemdziesiąt jeden. W skład gmin wiejskich województwa nowogródzkiego, oprócz miasteczek, wchodziły również: wsie, okolice szlacheckie, zaścianki, folwarki, kolonie, osady, osady fabryczne i młyńskie, leśniczówki, plebanie, stacje i przystanki kolejowe.
Województwo nowogródzkie należało do najmniej zaludnionych w Polsce, chociaż pod względem obszaru zajmowało 10 miejsce. Według danych drugiego spisu, mającego miejsce w 1931, województwo zamieszkiwało l 056 780 osób, czyli 3,3% ogółu ludności II Rzeczypospolitej.
Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej: województwo nowogródzkie
Wydawnictwo DIG, Warszawa 2008
Wiadomości:
Mój tato Henryk Szymulewicz urodził się w Pakuliszkach, jego mama Zofia, ojciec Bolesław Szymulewicz... > > >
Смотрите метрические книги Забрезского костела. Есть в открытом доступе на familysearch... > > >
Мой родственник родился в 1921 году в д.Озерское. По семейным легедам имел польские корни. В этой связи интересует:
за какие года сохранились метрические книги о родившихся, бракосочетавшихся и умерших данного прихода;
- № фонда, описи, дела и адрес архива, в котором хранятся метрические книги;
- католический приход (приходы), к которому относилась/относился деревня Озерское в начале ХХ века;
Название православной церкви в этой деревне
- за какие года сохранились метрические книги о родившихся, бракосочетавшихся и умерших данного прихода;
- адрес архива, в котором хранятся метрические книги;... > > >
Мой родственник родился в 1921 году в д.Озерское. По семейным легедам имел польские корни. В этой связи интересует:
за какие года сохранились метрические книги о родившихся, бракосочетавшихся и умерших данного прихода;
- № фонда, описи, дела и адрес архива, в котором хранятся метрические книги;
- католический приход (приходы), к которому относилась/относился деревня Озерское в начале ХХ века;
Название православной церкви в этой деревне
- за какие года сохранились метрические книги о родившихся, бракосочетавшихся и умерших данного прихода;
- адрес архива, в котором хранятся метрические книги;... > > >
Добрый день! Ищу информацию о своей пробабушке. Год рождения 1882. Проживала в деревне Филипинята. Девичья фамилия Кислая, имя Емилия (но есть версия, что это не не родное имя, в 1909 году она вступила в брак с Губич Андреем Станиславовича. Для брака она приняла крещение в православие. По данным от родственников, есть версия что крестили ее новым именем в честь святого Емели. Но это не точно). В выписке из церковной книги в день венчания - ее написали как Кислая Емилия Станиславовна. Хочу найти запись о ее рождении. Помогите, пожалуйста: где такое можно найти? Название архивов и других организаций, которые могут в этом помочь. Спасибо ... > > >
Szukam informacji o moim pradziadku Eliasu Sawickim (zmarł przed IIWŚ), jego żonie Marii Sawickiej z d. Kleban (pochodziła z Ejszyszek) i ich dzieciach: Marii, Genowefie, Alfonsie i Janie. Interesuje mnie wszystko: daty, nazwiska, miesjca, wzelkie informacje np. adres, zawód itp. Oni mieszkali w Raduniu, moja Babcia (Maria Sawicka córka) urodziła się w 1927 roku, więc w 1926 jej rodzice powinni widnieć w spisie parafian. Bardzo proszę o wszelkie informacje. Pozdrawiam Agnieszka Schondler... > > >
Просьба, па магчымасці, прадставіць інфармацыю па Сафіі Вішнярэўскай з вёскі Нарбутавічы , якая злучылася са шлюбам 10.06.1912 года з Жыхам Карлам ў Дзятлаўскім касцёле... > > >
Akt jego urodzenia można znaleźć w archiwum NIAB w Grodnie.... > > >
Witam, szukam informacji o pradziadku: Jan Walczuk z Lidy, żona Aleksandra z domu Wołk (rodzice Józef i Pelagia z Bocewiczów - szlachta, majątek Hornostaiszki, parafia Ejszyszki) data ślubu 30.09.1912 w kościele lidzkim, dzieci: Janina, Witold, Krystyna. Jan Walczuk pracował na kolei jako zawiadowca warsztatów kolejowych i mieszkał w latach 30 w Białymstoku na ul. Konduktorskiej 2. Wcześniej mieszkał w Brześciu (Brest). Mój email: dominika.cichosz@wp.pl... > > >
Опечатка, Францишка из Холявов... > > >
