województwo poleskie

Historia

Międzywojenne województwo poleskie zajmowało zachodnią część krainy geograficznej zwanej Polesiem. W czasach historycznych Polesie było początkowo pod władzą książąt kijowskich, a po rozpadzie Rusi Kijowskiej rządzili nim różni dzielnicowi kniaziowie. Przechodząc z rąk do rąk, kraina ta została w końcu podbita przez Litwinów i na całe wieki weszła w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. Na mocy przystąpienia Wielkiego Księstwa Litewskiego do Rzeczypospolitej, Polesie stało się jej nieodłączną częścią aż do rozbiorów, kiedy weszło do imperium rosyjskiego i tak już pozostało do odzyskania niepodległości w 1918r.

Międzywojenne województwo poleskie zajmowało około 3/5 obszaru dawnego województwa brzesko-litewskiego utworzonego w 1569 ze stolicą w Brześciu Litewskim. Reszta składała się z części historycznego Wołynia oraz początkowo, z powiatów baranowickiego, nieświeskiego i stołpeckiego wcielonych następnie do województwa nowogródzkiego. W 1931 odłączono od województwa powiat sarneński i wcielono go do województwa wołyńskiego. W 1939 r. w skład województwa poleskiego wchodziło dziewięć powiatów: brzeski, drohiczyński, kobryński, kosowski, koszyrski, łuniniecki, piński, prużański i stoliński. Stolicą województwa był Brześć n/Bugiem.

Województwo poleskie - powiaty i większe miasta i miasteczka

17 września 1939 r. województwo przestało być częścią Rzeczypospolitej. Obecnie obłast brzeska Republiki Białoruś pokrywa się terytorialnie mniej więcej z obszarem województwa poleskiego, z wyjątkiem powiatu koszyrskiego, który znalazł się na terytorium Ukrainy i dodanego powiatu baranowickiego.

Ludność

Województwo poleskie było jednym z najsłabiej zindustrializowanych i zurbanizowanych województw przedwojennej Polski. Na 15 miast i 31 miasteczek tylko kilka spełniało faktycznie funkcje miejską (Brześć, Pińsk, Prużana, Kobryń, Stolin, Dawidgródek). Pozostałe były raczej osadami miejskimi lub dużymi wsiami.

Dane pochodzące z powszechnego spisu ludności przeprowadzonego we wrześniu 1921 r. podają, że ludność Polesia wynosiła wówczas 888 898 mieszkańców, co statystycznie stanowiło 20,8 mieszkańców na l km2. Spis przeprowadzony w grudniu 1931 r. wykazał, że województwo zamieszkiwało już 1 134 538 mieszkańców.

Spis z roku 1921 podaje, że województwo poleskie według narodowości składa się z 24,3% Polaków, 17,8% Rusinów, 10,4% Żydów oraz 42,5% Białorusinów z nieznaczącym procentowo dodatkiem ludności pochodzenia niemieckiego i litewskiego. (Przypuszcza się, że informacje dotyczące procentu ludności polskiej nie są dokładne i prawdopodobnie zostały zawyżone).

Historia osadnictwa polskiego na ziemi poleskiej sięga czasów królowej Bony, która w byłym księstwie pińskim i kobryńskim prowadziła osadnictwo szlachty, głównie mazowieckiej i wielkopolskiej. Od tego też czasu datują się wpływy kultury polskiej, a jednocześnie wpływ katolicyzmu. Spolonizowała się również szlachta litewska i litewsko-ruska. Wywodzili się z niej Czartoryscy, Czetwertyńscy, Druccy-Lubeccy, Ogińscy, Puzynowie, Sanguszkowie, Radziwiłłowie czy Sapiehowie. Z Polesia pochodzili Kościuszko i Traugutt, minister skarbu książę Drucki-Lubecki, senator Roman Skirmuntt, rektor Uniwersytetu Wileńskiego Józef Twardowski, pisarze Eliza Orzeszkowa, Władysław Syrokomla, Józef Ignacy Kraszewski, Maria Rodziewiczówna i wielu innych.

Od 1919 r. rozpoczął się kolejny etap umacniania polskości na terenie Polesia. Służyły temu między innymi akcje kolonizacyjne. Koloniści przybywali najczęściej z województw łódzkiego, kieleckiego, krakowskiego, rzadziej ze Śląska i Wielkopolski.

Wiadomości: